d ordt~in~beeld

de Geschiedenis van Dordrecht in beeld
Oudste Stad van Holland

Traject 19
Van Papendrechtse Brug naar Vogelplein


home

alle trajecten

tijdbalk

Vlakbij de Papendrechtse Brug ligt de ruïne "Huis de Merwede" van Dordrecht. Vermoedelijk is het gebouw gesticht door Meroveus, koning der Franken. In 998 moet het er al hebben gestaan. Door de zijde van de vijand van Dordrecht te kiezen werden de latere bewoners - de heren van de Merwede- door de Dordtenaren verguisd. Hun huis werd na 1418 bijna geheel gesloopt en de waardevolle stenen werden hergebruikt in de stad. De St Elizabetsvloed in 1421 deed er daarna nog een schepje bovenop. Onlangs is het gebied daar weer wat opgeknapt. Maar het blijft jammer dat deze historische resten nu in een zo onaantrekkelijke omgeving liggen. Dordrecht heeft blijkbaar nooit meer veel sympathie voor dit gebied kunnen opbrengen. De vestiging in de buurt van een grote chemische fabriek en de noodzakelijke vuilverbranding doen er ook geen goed aan. Naast de vervuilde grond en storting van asbest is tot overmaat van ramp vlakbij de ruïne een niet zo uitnodigende penitentiaire inrichting gebouwd. En dan te weten dat het nog niet eens zo lang geleden was dat de Dordtenaren met hun kinderen nog een uitstapje maakten naar de ruïne. Ondanks de opknapbeurt nodigt de omgeving nu niet echt uit voor een bezoekje.


uitgever:
J.van de Weg

De Biesbosch is een schitterend natuurgebied dat zijn huidige vorm kreeg na de St Elizabethsvloed in 1421. Voor die tijd was het al een streek waar het zoute water van de zee en het zoete water van de rivieren elkaar ontmoetten. De mensen probeerden vanaf het begin het gebied te ontginnen door de aanleg van dijken. Onvoldoende bekend met de kracht van hoogwater werd de turf afgegraven als brandstof. Met zeewater overstroomd turf werd gebruikt om het zout hieruit te winnen. Dit was in de 15e eeuw een belangrijk ruilmiddel. Wilde zwijnen, edelherten, vogels, en ook vissen zoals steur werden daar gevangen. Bevers werden vanwege hun bont volledig uitgeroeid. Door de afgravingen ontstond een gevaarlijke situatie en na enkele flinke stormen moest het gebied na 1421 worden teruggegeven aan de natuur. In de afgelopen eeuwen is er weer behoorlijk wat teruggewonnen. De mens helpt nu de natuur een handje door onder meer de uitgestorven bevers weer terug te brengen in dit gebied. Hun populatie heeft zich al aardig uitgebreid. In 1994 is het gebied uitgeroepen tot Nationaal Park.


uitgever:
A.G.Versteeg

Niemand zal ontkennen dat Dordrecht van oudsher een belangrijke stad was met een strategische ligging aan de grote rivieren. Het betekende wel dat onze legers goed moesten leren omgaan met de mogelijkheden die het water bood. Voor een snel transport van manschappen was het nodig om vindingrijk met bruggen om te kunnen gaan. Al in 1540 koos Prins Maurits om Dordrecht te gebruiken als oefenplaats en hier spullen op te slaan. Maar ook de tijd erna bleef Dordrecht een belangrijk oefenterrein. Al eerder zagen wij de Pontonnierskazerne aan de BinnenWalevest waar militairen bivakkeerden . Ook Napoleon gebruikte de legers en onder leiding van kapitein Benthien vochten de soldaten mee in zijn strijd met Rusland.


uitgever:
A.G.V.D.

Hier nog nog een ansichtkaart om daarmee te laten zien welk knap staaltje van bruggenbouw de Pontonniers toen onder de knie hadden. Pas bij het uitbreken van de tweede wereldoorlog bleek dat de komst van het vliegtuig alle inspanningen overbodig waren. Snel vervoer van militairen ging vanaf die tijd met het loslaten van ladingen parachutisten en met bommen werden bruggen vernield. Toch heeft ook in deze oorlog het gebied de Biesbosch zijn onschatbare strategische waarde getoond. Veel jonge mannen wisten via het voor Duitsers ontoegankelijke gebied te vluchten naar het eerder bevrijde gebied in Zuid Nederland.


uitgever:
A.G.V.D.

De Noordendijk was een belangrijke dijk die bescherming bood tegen het water. Naast deze belangrijke beschermingsfunctie bood de weg ook ruimte voor het verkeer. Hier zien we de dijk omstreeks 1905 richting Oranjelaan. Op de hondenkar zien we slager Langerak uit Dubbeldam die zijn artikelen aan de man probeert te brengen. Hoe dat precies met de hygiëne en bederfelijkheid van zijn koopwaar zat blijft voor ons de vraag. In 1910 kwam de Trekhondenwet met voorschriften voor het gebruik van een hondenkar. Pas in 1932 werd de slagerij aan de Rechte Zandweg geopend en kon ook de kar definitief worden opgeruimd. In Nederland werd het gebruik van een hond als trekkracht pas vanaf 1963 verboden.


uitgever:
onb

Hier zien we weer een vriendelijk plaatje van de Noordendijk. Op het bord aan het gebouw staat dat in het pand een Melkhuis en Bierhuis is gevestigd van de weduwe mevrouw H. van de Graaf. We zien tafeltjes bij het pand staan waaraan de mensen kunnen gaan zitten zodat we hier misschien wel kunnen spreken van het oudste terras van Dordt. De kaart is gedagtekend 21 mei 1901 en de foto zal rond 1900 gemaakt zijn. Wij vermoeden dat deze mevrouw de Graaf bij de deuropening staat. Zo te zien draagt zij klederdracht. Op de achtergrond zien we nog twee molens staan. Wij herkennen er een als molen de Windhond.


uitgever:
A.G.Versteeg

Molen de Windhond was als type een paltrokmolen met de functie houtzaagmolen. Zoals de meeste paltrokmolens stonden ze op een schiereilandje om de balken aan te voeren via het water. Een zogenaamde paltrokmolen heeft zijn naam te danken aan de vorm die met wat fantasie wat lijkt op een wijde jas of rok. Onderin de molen zie je de zaagramen. Aan de afbeelding bovenop de kap is duidelijk een windhond te herkennen. De molen is gebouwd in 1685 en in 1917 afgebroken. Waarom de molen deze naam heeft gekregen weten we niet. Maar wel weten we nu waarom de polder daar Windhondenpolder wordt genoemd.


uitgever:
onbekend

Er stonden nog meer molens aan de Noordendijk. Zoals bijvoorbeeld de molens de Jager en De Duinen. In 1728 vroeg de koopman Gijsbert de Lengh aan het gemeentebestuur om de molen de Jager te mogen bouwen aan de Noordendijk. Een molen was in die tijd een lucratief middel om een goed inkomen te verwerven. Hij kreeg toestemming om verderop als laatste in de rij te bouwen. Naast deze molen had de heer de Lengh ook nog De Valk en De Pauw in eigendom. De Jager kwam later in bezit van de gegoede familie Vriesendorp. Pas in 1904 werd de molen gesloopt.


uitgever:
J.van de Weg

We dalen nu de Noordendijk af en komen in de Vogelbuurt. Op deze foto van halverwege de jaren '60 zien we het Vogelplein. Afgezien van de rustige uitstraling en het ontbreken van de bus met toezichthouders is er zo te zien niet veel veranderd in een halve eeuw. Het betreft hier een typisch winkelcentrum van die tijd. Met vooral volop ruimte voor de auto. Hierdoor zou de consument snel zijn boodschappen kunnen inslaan. Tegenwoordig ziet men in dat het beter is voor de consument om autoluwe straten te ontwikkelen om de klant plezierig te laten winkelen. Of dit straks bij de herinrichting van het Vogelplein ook zal gelden, zullen we maar afwachten.


uitgever:
Pieters Bazar

In de jaren´70 zag je een ontwikkeling dat bijna op elke hoek van de straat een bankgebouw werd neergezet. Zo ook bij het Vogelplein hoek Billitonstraat. De Bondsspaarbank ging zelfs zo ver dat ze daarnaast nog een bus op afgesproken tijden ergens in een woonwijk parkeerden om de klanten over te halen hun spaargeld bij deze bank te brengen. Dan gaat het nu wel anders. Voor een storting bij de bank komt zelfs geen personeel meer aan te pas. Uiteindelijk is het met de bank niet goed afgelopen. Na een fusie tot Verenigde Spaarbank ging de bank op in het grotere Fortis. Maar toen deze bank de ABNAMRO wilde overnemen en de bankencrisis uitbrak ging het echt mis. De staat heeft alles over moeten nemen en zo moest de belastingbetaler uiteindelijk de bank redden. De bus zal wel niet meer terugkomen, denken we zo.


uitgever:
Bondssp.bank

home

alle trajecten

volgend traject