d ordt~in~beeld

de Geschiedenis van Dordrecht in beeld
Oudste Stad van Holland

Traject 18
Van Groenendijk naar Papendrechtse Brug


home

alle trajecten

tijdbalk

Een actiefoto van wat arbeiders zonder machines maar wel met veel handkracht op een zanderige, waterige vlakte. Zij zijn in 1908 bezig met de aanleg van de Oranjelaan. Als je zo'n foto bekijkt krijg je wel respect voor de werkmannen van vroeger. Met weinig meer dan een spade en een schep werden bergen werk verzet. Daarnaast was er veel water in het gebied te vinden en moest men dit ook weten af te voeren. Ongeveer op deze plaats is de latere HTS gebouwd. Op de achtergrond de watertoren en de molen de Nagtegaal. De molen stond ter hoogte van de Noordendijk. Nu is dan ook verklaard waarom de flat daar ter plekke aan de Nagtegaalplaats ligt.


Koos Versteeg

Op deze ansichtkaart staat: de Middelbare Technische School en villa Noordhove. Bij de meesten was de school beter bekend als de Hogere Technisch School aan de Oranjelaan. Het niveau werd in de loop van de tijd steeds hoger waardoor de opleiding en daarmee de naam promoveerde. In 1911 werd de eerste aanzet tot deze school gegeven door ir. A.H.P.Augustijn. Bij opening bedroeg het aantal leerlingen 24 waarvan voor 15 voor werktuigbouwkunde en elektrotechniek 3 voor scheepsbouwkunde en 6 voor suikerindustrie. Dan is het inzicht van de initiatiefnemers gezien de grootte van het gebouw toch wel vooruitstrevend te noemen. Vanaf het begin was er een band tussen school en industrie. Dankzij de bekende ir. J.A.Stoop kwam er een Industriefonds tot stand. Onder het motto : "Onderwijs steunt nijverheid ; Nijverheid steune onderwijs" Tegenwoordig horen we vaker dat Dordrecht weer graag studenten wil aantrekken. Misschien kan zo'n fonds opnieuw uitkomst brengen?


uitgever:
van Beijnen

De Villa Noordhove mag toch wel een bijzonder gebouw genoemd worden. Het ziet er eerlijk gezegd wat protserig uit. Veel te groot voor normale bewoning. Zo rond 1914 zou het pand afgebroken worden. Maar onze stad kreeg in die tijd- de eerste wereldoorlog- te maken met vluchtelingen uit Belgie. Na bombardementen in Antwerpen kwamen honderden mensen met trein en boot deze kant uit. Er zijn er tenslotte 4500 gestrand in Dordrecht. Omdat een dak boven het hoofd hard nodig was werd het comite Noordhove opgericht. Gastvrij werden de Belgen onder andere in deze kapitale villa opgevangen.


uitgever:
onbekend

Deze foto van molen de Nachtegaal is gemaakt rond 1934 door J. van de Weg. Deze molen stond daar niet voor niets op die plek. Al eerder vermeldden we dat het een waterrijk gebied was bij de Noordendijk. In deze buurt waren daarom vrij veel zogenaamde balkengaten te vinden. Dit waren opslagplaatsen in het water waar de balken in het water werden bewaard tot ze konden worden gezaagd. Hoe langer de balken in het water lagen hoe minder kans dat ze bij het zagen gingen kromtrekken. Dit zagen gebeurde met de molen op basis van goedkope windenergie en de Nagtegaal maakte zo keurige planken. Later werd het toch nog voordeliger om het hout uit Amerika te laten komen. Ondanks de lange zeereis was dit goedkoper en zo ging de houthandel in Dordrecht ter ziele.


uitgever:
J.van de Weg

In Nederland kregen wij voor het eerst in 1832 met de ziekte cholera te maken. Het duurde vrij lang voordat men het verband vond tussen slecht drinkwater en deze verschrikkelijke ziekte. Toen het besef kwam dat het niet zo gezond was om het drinkwater rechtstreeks uit de grachtjes te halen die ook dienst deden als open riool zocht men een andere oplossing. Gebruik makend van eb en vloed werden de grachten twee keer per dag gespuid. Dit kon alleen wanneer de waterstand van de rivier lager was dan in de grachten. Door de hoge waterstand in de rivier kwam het īs winters zo nu en dan voor dat er niet gespuid kon worden. Ook werd er wel emmers drinkwater uit de haven gehaald en verkocht maar uiteindelijk werd aan het Wantij een watertoren gebouwd met enkele bezinkvijvers. Op 1 november 1883 werd voor het eerst gezuiverd drinkwater door ijzeren buizen naar de woningen in Dordrecht gepompt.


uitgever:
J. van de Weg

Omdat de industriele bedrijvigheid in de stad Dordrecht begin 20e eeuw zijn grenzen bereikte zocht men naar een nieuw terrein. Er lag nog een zompig gebied aan de rand van Dordrecht: de Staart. Het bedrijf Lips maakte in 1919 als eerste het gebruik van het opgespoten terrein en verhuisde van de Spuiweg naar deze nieuwe wijk. Hier zijn we aangekomen bij de Merwedestraat. Dit werd de belangrijkste ontwikkelingsas in dit gebied. Uiteraard moesten er ook woningen komen voor de arbeiders en middenstanders. Dat deze architectuur nu nog steeds geliefd is blijkt wel dat er nu huizen in nieuwbouwwijken worden gebouwd waarbij men deze jaren 30- stijl imiteert. Met de ontwikkeling van het plan Stadswerven zien we dat daar ook al weer veel wordt afgebroken. Maar deze woningen staan er gelukkig nog steeds.


uitgever:
onbekend

Hier zien we de arbeiderswoningen aan de Maasdwarsstraat. Kinderen spelen nog vrij op straat en stoep. De Maasdwarsstraat is niets veranderd. Dezelfde woningen staan er nog . Alleen de bomen zijn verdwenen en in plaats van kinderen zie je nu alleen maar auto's op de stoep. Waar spelen de kinderen tegenwoordig ? Of is het nu zo dat hier alleen maar ouderen wonen? Nu is ook de bevolking van Dordrecht weliswaar flink aan het vergrijzen. Maar wij hebben het idee dat de jeugd door het gebrek aan speelruimte buiten en de PlayStations binnen tegenwoordig teveel in huis speelt.


uitgever:
J.van de Weg

In een waterrijk gebied als Dordrecht is het wel nodig om de jeugd de zwemkunst bij te brengen. Van oudsher gebeurde dit gewoon bijvoorbeeld in de Spuihaven. Op den duur vond men dit water toch niet meer schoon genoeg. In 1914 kwam er "een gemeentelijke zweminrichting voor on-en minvermogenden" . In het begin was uit zedelijk oogpunt dit zwembad verboden voor vrouwen. Op deze ansichtkaart zien we daarom ook alleen maar jongens of mannen. De vrouwen vonden dit discriminatie en later werd ook voor hen het bad geopend. In 1918 werden er zelfs nog 20.000 bezoekers geteld. Het bad werd overigens weer in 1933 gesloten in verband met het uitbreken van de ziekte van Weil. In het Wantijpark werd toen het nieuwe en nog steeds bestaande Wantijbad gebouwd. In de verte zien we nog net de watertoren tussen het geboomte.


uitgever:
J. van de Weg

Na al die ansichtkaarten van vroeger zien we hier een recente kaart uit 1970. Nog maar 42 jaar geleden werd de foto gemaakt. De Merwedebrug tussen Dordrecht en Papendrecht ligt er. Een middenberm was toen blijkbaar nog niet nodig. Een brede witte streep zou voldoende moeten zijn. Bij onze wandeling op het eiland van Dordrecht is dit na de Zwijndrechtse brug de tweede verbinding met het vasteland die wij zijn tegen gekomen. Toch zien we een heel vreemd beeld. Een vrijwel autoloze oprit naar de brug. De verbinding van de A15 naar de A16 was er nog niet. De fotograaf heeft vermoedelijk nog even moeten wachten met het maken van de foto voordat er een auto passeerde.


uitgever:
Lomado

De Centrale aan de Noordendijk werd te klein. Uitbreiding van de capaciteit was dringend nodig. Op de Staart werd daarom in 1952 de nieuwe elektriciteitscentrale gebouwd vlakbij de Eerste Merwedehaven. Dit was gemakkelijk ivm aanwezigheid van koelwater en gemakkelijke aanvoer van de steenkool. Het gebouw verrees aan de oostzijde van de stad zodat de vliegas met de meest voorkomende westenwind de stad niet zou bereiken. De drechtstedengedachte leefde in die tijd nog niet bij de dordtenaren. Deze foto werd gemaakt toen de Centrale nog maar 4 jaar oud was. De stroomvoorziening was goed voor de hele provincie Zuid-Holland. De 4 schoorsteenpijpen staan hier nog fier overeind. Veel dordtenaren zullen zich nog goed kunnen herinneren dat ze alle vier eind 1984 in een klap werden opgeblazen . En zo kwam en verdween een beeldbepalend bouwwerk in Dordrecht in minder dan een halve eeuw.


uitgever:
J.C.V.D.

home

alle trajecten

volgend traject