d ordt~in~beeld

de Geschiedenis van Dordrecht in beeld
Oudste Stad van Holland

Traject 16
Noordendijk tot Vrieseweg


home

alle trajecten

tijdbalk

Hier zien we de Nieuwkerk vanuit de lucht omstreeks 1910. We krijgen hierdoor een overzicht van deze wijk richting binnenstad. Op de achtergrond uiterst links de Grote Kerk en rechts het Groothoofd. Duidelijk is te zien dat de woningen gebouwd zijn in een ring rondom de kerk. Halverwege de vorige eeuw is bij de sanering van de wijk deze structuur jammer genoeg geheel teniet gedaan. Niet alleen de nieuwbouwwoningen werden toen daar als blokkendozen neergezet. Ook de straten zijn nu allemaal kaarsrecht. De samenhang van de woningen met de gelukkig gespaard gebleven kerk is daarmee totaal verdwenen. Ook de bomenrij is deels in een cirkel rond de kerk geplant. De wijk heet nu "Bleijenhoek". Deze naam is afgeleid van een verlengde dijk van de Riedijk.


uitgever:
Koos Versteeg

Een mooi voorbeeld van smalle steegjes en verkrotting zien we op deze foto van de heer Beelenkamp van begin 1900. Het plaatje vinden we nu schilderachtig. Maar het wonen in deze huisjes zal zeker niet comfortabel geweest zijn. De mevrouw die even naar buiten komt lijkt zelfs nog in klederdracht gekleed te zijn. Of deze kleding in die tijd alleen in Dordrecht en omstreken werd gedragen hebben wij niet kunnen achterhalen.


uitgever:
V.D.W.D.

We verlaten nu de veilige stad en lopen over de Noordendijk. Om het oude Dordrecht liep vroeger een zogenaamde stadsgracht. Dit water is de tegenwoordige Spuihaven en Riedijkshaven. Naast de muur was dit samen met de gracht de beschermingsgordel van de stad. Na de St Elizabethsvloed in 1421 was Dordt volledig omgeven door water. Er werden pogingen ondernomen om het verloren land weer terug te winnen. In de 17e eeuw werden droogliggende gebieden buiten de stad door dijken beschermd. Zo ontstond in 1603 de Oud Dubbeldamsche Polder. Om deze polder werden de dijken Noordendijk, Groenedijk, Krommedijk, Vissersdijk, Oudendijk, Brouwersdijk en Weeskinderendijk aangelegd. Maar voor de zekerheid bleef het nieuwe land verbonden met de oude stad door een ophaalbrug waardoor de oorspronkelijke bescherming intact bleef.


Uitgever:
A.G.V.D.

Dat het water deze dijk 350 jaar later later toch nog even flink op de proef zou stellen toont deze foto van fotograaf Beerman, In de stormnacht van februari 1953 hield de ramp ook in onze omgeving flink huis. Ook bewijst deze foto maar eens dat de kracht van water het voorstellingsvermogen van de mens soms te boven gaat. De man in de regenjas staat erbij alsof hij het niet kan begrijpen dat dit kon gebeuren. Zo´n stevige dijk die al eeuwen alle stormen doorstond moest het blijkbaar bijna opgeven tegen al het natuurgeweld. Nu tegenwoordig de zeespiegel maar blijft stijgen vragen we ons af of er ooit nog eens zo'n beroep zal worden gedaan op de veiligheidsnorm van de huidige dijk.


Foto:
Beerman

Dordtenaren kregen pas laat elekriciteit beschikbaar. De Centrale op deze foto is van 1910. Al meer dan 50 andere plaatsen en steden in Holland gingen ons voor met het leveren van stroom aan bedrijven en inwoners. Het geeft wel aan dat Dordt in die tijd geen voortrekkersrol vervulde. Toen bleek dat er aan deze energielevering flink viel te verdienen kwam er al wel snel een grotere centrale aan de Noordendijk. De molen op de achtergrond is de trots van Dordrecht-de Kijck over den Dijck. De enig overgebleven molen van de tientallen molens die Dordrecht en Dubbeldam heeft gehad. Uiteraard heeft de in 1612 gebouwde molen een rijke geschiedenis. Aanvankelijk werd de molen van hout gemaakt. Maar nadat de molen in 1713 was omgewaaid besloot men de koren- en moutmolen toch maar van steen te bouwen. We zien hier met deze foto in één beeld de overgang van schone windenergie naar de meer vervuilende energie door uitstoot van CO2 met als gevolg een stijging van de zeespiegel. Gezien de gevolgen hiervan zijn de natuurlijke vormen van energie zoals wind- en zonne-energie toch zo gek nog niet.


Uitgever
Morks

Een singel is een verdedigingswal of gracht om een stad. Deze functie heeft onze Singel nooit gehad. Vanaf de 19e eeuw begon de oude binnenstad uit zijn jasje te groeien en ontstond de behoefte aan betere huisvesting. Dit had tot gevolg dat kapitaalkrachtige Dordtenaren in een ruime strook buiten de stad prachtige herenhuizen lieten bouwen. Deze nieuwe wijk werd later door bestuurders "de 19e eeuwse schil" genoemd. Aan deze zogenaamde Singel vanaf de molen de Kijck over den Dijck aan de Noordendijk tot aan het Wilgenbos verschenen schitterende woningen. Gezien de lengte van de straat onstond de behoefte om de Singel onder te verdelen in verschillende straten. Alle beroemde Dordtse schilders werden zo vernoemd en zo zien we hier de Godfried Schalckensingel. Wat ons opvalt is de brede sloot met de nostalgische bruggetjes naar de woningen en de smalle straat. De dordtenaar op de brug mijmert hier blijkbaar: Hoe zou het er hier over 100 jaar uitzien?


Uitgever:
A.G.Versteeg

Zoals kinderen vroeger onbezorgd op straat konden spelen is er tegenwoordig niet meer bij. Ook hier heeft het autoverkeer een eind aan gemaakt. Maar het Berckepad richting Park Merwestein laat op deze ansichtkaart de sfeer nog even proeven. Op deze ansichtkaart staat "Berkepad". De uitgever veronderstelde blijkbaar een verwijzing naar de fraaie berken in het nabije park. De officiele naam is Berckepad en dan denken we toch eerder aan de belangrijke wijnkoopman in de 16e eeuw: Matthijs Berck . Naast commercie werd door deze Dordtenaar destijds ook politiek bedreven . Dit bleek uit gesprekken die de heer Berck voerde met zowel Alva als zijn grootste tegenstander Lumey graaf van der Marck . Vlak na deze belangrijke besprekingen in 1572 viel de stad in handen van de watergeuzen en daarmee in handen van de Prins van Oranje, De heer Berck heeft wellicht een belangrijkere rol in onze geschiedenis gehad dan dit straatje doet vermoeden,


Uitgever:
J.van de Weg

Het volgende stuk singel heet "van Hoogstratensingel". Ook hier zien we hetzelfde patroon. Een vrij smalle weg met een fraaie bomenrij erlangs en daarnaast een sloot met bruggetjes leidend naar schitterende herenhuizen. Door het toenemende autoverkeer moesten de bomen worden gerooid en de sloten gedempt. Hierdoor kwamen de herenhuizen direct aan de straat te liggen. De tenaamstelling is te danken aan Samuel van Hoogstraten geboren in Dordrecht 1627 en beroemd kunstschilder. Hij was een leerling van Rembrandt. Uiteraard zijn wij verheugd dat Dordrecht zoveel goede schilders heeft gekend. Zo laten zij in hun werk vaak iets zien van de sfeer van Dordrecht in die dagen. Helaas beperkte Van Hoogstraten zich veelal tot het maken van portretten en niet van stadsgezichten zoals bijvoorbeeld Albert Cuyp wel deed.


Uitgever:
A.G.V.D.

De Vrieseweg is hier als een schilderijtje ingelijst. Nu willen we even attenderen op de versiering op de ansichtkaart door afzender gedagtekend 31-12-1901 en fraai vorm gegeven door de uitgever A.G.Versteeg. We zien hierop het wapenschild van Dordrecht afgebeeld . De kleuren zijn rood wit rood. In het archief van Dordt zijn stadsrekeningen te vinden uit de periode 1284/1287 waarin al werd vermeld hoeveel uitgegeven werd voor de aanschaf van wit en rood linnen voor banieren. Er gaan veel veel verhalen waarom ooit voor deze kleuren is gekozen. De kleur rood zou verwijzen naar een bloedig gevecht dat ooit werd gehouden. De oevers van de Maas zouden drie dagen rood gekleurd zijn na een hevig gevecht bij dit water. Of dit op waarheid berust zullen we nooit weten. Feit is dat de gemeente Dordrecht in zijn beeldmerk het oude stadswapen in ere houdt. Het wapen hangt tegenwoordig aan een blauw gebogen lijn die de rivieren rondom de stad zou moeten voorstellen.


Uitgever:
A.G.V.D.

De Vrieseweg zien we hier enkele decennia later. Blijkbaar werd al snel besloten om ook hier de weg te verbreden . Aan een kant is de sloot gedempt en zijn er bomen geplant die inmiddels al fors zijn gegroeid. Beide villa´s hier zichtbaar op de foto staan er gelukkig nog wel en zijn een aanwinst voor onze stad. Het pand op de achtergrond is enkele jaren geleden gerenoveerd en zal de tand des tijds wel weer even kunnen doorstaan. Wij herinneren ons nog dat er toen stemmen opgingen om het pand tegen de grond te gooien en op de dan vrijkomende grond nieuwbouw te zetten. Zo zal er altijd moeten worden afgewogen of de renovatiekosten opwegen tegen kosten nieuwbouw. Gelukkig is in dit geval gekozen voor verbouwing. Hierdoor zijn wij nog in staat om dit nostalgische plaatje op de juiste plek neer te zetten.


Uitgever:
P.W. van de Weg

home

alle trajecten

volgend traject